Η κατάσταση της ελευθερίας του τύπου το 2017 αντικατοπτρίζει ένα κόσμο με σχεδόν καθημερινές επιθέσεις εναντίον των media, σε εποχή όπου η μετα-αλήθεια, η προπαγάνδα και η καταπίεση των ελευθεριών, αυξάνονται ακόμη και σε δημοκρατικές χώρες, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα.
Ο παγκόσμιος δείκτης ελευθερίας του τύπου που συντάσσεται από τον φορέα από το 2002, καταμετρά την ελευθερία των Μ.Μ.Ε. σε 180 χώρες με βάση το επίπεδο πλουραλισμού, ανεξαρτησίας των μέσων και σεβασμού στην ασφάλεια των δημοσιογράφων.
Η διαβρωτική τάση στην ελευθερία του τύπου είναι ορατή ακόμη και στην παραδοσιακή Ευρώπη, όπου η Φινλανδία -που διατηρούσε την πρωτοκαθεδρία- έχασε την πρώτη θέση ως η πλέον φιλελεύθερη χώρα ως προς τον τύπο, για να καταταγεί τρίτη και τη θέση της πήρε η Νορβηγία (μη μέλος της Ε.Ε.). Η Σουηδία ανέβηκε έξι θέσεις για να καταλάβει τη δεύτερη στον κατάλογο. Με τη συνεργασία δημοσιογράφων και αστυνομίας για την αντιμετώπιση απειλών, να θεωρείται θετικό στοιχείο.
Ο τρόπος που οι δημοκρατίες αντιμετωπίζουν τα κρίσιμα σημεία της ελευθερίας του τύπου, είναι ανησυχητικός για όλους εκείνους που κατανοούν πόσο επισφαλής παραμένει και ουδείς μπορεί να εγγυηθεί την κατάσταση που επικρατεί σε κρίσιμα ζητήματα.
H Ελλάδα βρίσκεται στην 88η θέση (κάτω και από την Αλβανία που είναι 76η) και το σχόλιο στον κατάλογο των R.S.F. αναφέρει: «Εξακολουθεί η απογοήτευση. Μετά την αμφιλεγόμενη δημοπρασία να δοθεί άδεια λειτουργίας στην εθνική ραδιοτηλεόραση που κρίθηκε αντισυνταγματική από το ανώτατο δικαστήριο, η κυβέρνηση Τσίπρα συνεχίζει να αγωνίζεται να τερματίσει την διαφθορά και να προσδώσει ένα πλαίσιο για τη λειτουργία των Μ.Μ.Ε. στη χώρα. Η απόπειρα ανάμειξης στον Δ.Ο.Λ., έναν από τους κυρίαρχους δημοσιογραφικούς οργανισμούς, ορίζοντας έναν πρώην βουλευτή του ΣυΡιζΑ για τη διάσωσή του, έδειξε πόσο θολό εξακολουθεί να είναι το τοπίο των media».
Η ελευθερία του τύπου απειλείται όπου το μοντέλο του αυταρχικού ηγέτη θριαμβεύει. Έτσι η ηγεσία του Jaroslaw Kaczynski στην Πολωνία οδήγησε τη χώρα να πέσει 57η στον κατάλογο του 2017, μετά την εντυπωσιακή εμφάνιση που είχε κάνει στον κατάλογο του 2016 καταλαμβάνοντας την 29η θέση Η Ουγγαρία του Viktor Orbán έπεσε δώδεκα θέσεις και βρέθηκε στην 71η. Η Ευρώπη πάντως, εξακολουθεί να διατηρεί τον χαμηλότερο δείκτη στις παραβιάσεις της ελευθεροτυπίας ενώ η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σήμανε τη μείωση σεβασμού στην ελευθερία του τύπου στις Η.Π.Α. Ο νέος πρόεδρος ξεκίνησε ένα κυνήγι μαγισσών εναντίον των δημοσιογράφων. Τους κατηγόρησε ότι «συμπεριλαμβάνονται στα πλέον ανέντιμα άτομα του ανθρώπινου είδους στη Γη», την ίδια ώρα που από το περιβάλλον του γινόταν διασπορά ψευδών ειδήσεων. Αυτό σήμανε πως οι Η.Π.Α. δεν πρέπει να θεωρούνται πλέον από τους υπερασπιστές των ελευθεριών του τύπου. Μετά τις Η.Π.Α. ήρθε και η σειρά της Γαλλίας, που βρέθηκε στην 39η θέση στον κατάλογο του 2017, λόγω της εκλογής του νέου προέδρου και τα ψέματα που ειπώθηκαν στην προεκλογική εκστρατεία στον τύπο από τους υποψήφιους. Αρνητική επίδραση επήλθε και από το Brexit, με τον Nigel Farage του ξενοφοβικού U.K.I.P. να επηρεάζει τη θέση της Βρετανίας που έπεσε δύο θέσεις για να βρεθεί στην 40ή. Οι επιθέσεις που έγιναν στα Μ.Μ.Ε. και ειδικότερα στο B.B.C., αποτέλεσαν την κορωνίδα της εκστρατείας του Brexit.
Ο Beppe Grillo, ο κωμικός που έγινε λαϊκιστής πολιτικός επικεφαλής του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, διακηρύσσει πως προτιμά το blogging από το να απαντά σε κουραστικές ερωτήσεις από την «κάστα» των δημοσιογράφων και κάλεσε να δημιουργηθεί «λαϊκό δικαστήριο» που θα κρίνει την αλήθεια των πληροφοριών που μεταδίδουν τα Μ.Μ.Ε.
Περιπτώσεις άμεσης πολιτικής πίεσης και απόπειρας παραπλάνησης των δημοσιογράφων σημειώθηκαν στην Ουρουγουάη (που έπεσε πέντε θέσεις – στην 25η) και τη Χιλή (έπεσε δύο θέσεις – στην 33η). Και στις δύο αυτές χώρες σημειώθηκαν κυβερνητικές πιέσεις με στόχο να περιορισθεί η κάλυψη γεγονότων διαφθοράς. Στο Ισραήλ που συνηθίζεται να αποκαλείται «η μόνη δημοκρατία στη Μέση Ανατολή» οι πιέσεις που ασκήθηκαν ακόμη και προσωπικά από τον πρωθυπουργός Νετανιάχου, που δείχνει φανερή προκατάληψη απέναντι στους δημοσιογράφους, το οδήγησαν στην 91η θέση. Η Τουρκία παραμένει στην 155η θέση, παρά τους διωγμούς των δημοσιογράφων που έκανε σε ένα απερίγραπτο κυνήγι μαγισσών ο πρόεδρος Ερντογάν, μετά το αποτυχόν πραξικόπημα του Ιουλίου 2016.
Στις τελευταίες πέντε θέσεις του καταλόγου βρίσκονται χώρες όπως το Τουρκμενιστάν (178η), από τις πλέον καταπιεστικές δικτατορίες, με 177η τη Συρία. Την 179η θέση καταλαμβάνει η Ερυθραία και στην τελευταία θέση στον κατάλογο των R.S.F. βρίσκεται η Βόρεια Κορέα.
Κώστας Μπετινάκης – “Ζούγκλα”
