Στο Λονδίνο και μάλιστα σε μορφή ντοκιμαντέρ ταξιδεύουν τα δύο εξόχως ενδιαφέροντα βιβλία μιας γνωστής στο Ξανθιώτικο κοινό συγγραφέως, της Λίνας Μυλωνάκη.
Οι προσεχείς προβολές στο Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου είναι αφιερωμένες στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο του ‘50 και του ‘60 και φιλοξενούν τα ντοκιμαντέρ «Δουλειές με φούντες» και «Από τις αυλές στα σαλόνια» σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Κουντουρά και Διονυσίας Αρβανίτου, εμπνευσμένα από τα ομώνυμα βιβλία της ιστορικού κινηματογράφου Αγγελικής Μυλωνάκη. Την επιμέλεια των προβολών, που θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 15 και την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014 στο Hellenic Centre, έχει η κριτικός κινηματογράφου Ειρήνη Νικοπούλου.
Τα ντοκιμαντέρ επιχειρούν ένα ταξίδι στη μεταπολεμική Ελλάδα του εκσυγχρονισμού και της ανοικοδόμησης, αποτυπώνοντας κινηματογραφικά τις θεμελιακές αλλαγές που μεταμόρφωσαν την νεοελληνική κοινωνία στα πρότυπα των μοντέρνων αστικών κοινωνιών της δύσης.
Το ντοκιμαντέρ «Δουλειές με φούντες: Η ιστορία της επιχειρηματικότητας στον ελληνικό κινηματογράφο (1950-1970)» βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Αγγελικής Μυλωνάκη (Θεσσαλονίκη: Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος, 2008), την έκδοση του οποίου και συνοδεύει. Το ντοκιμαντέρ συνθέτει μια κινηματογραφική εκδοχή της ιστορίας του «επιχειρείν» στη μεταπολεμική Ελλάδα και παρακολουθεί, μέσα από χαρακτηριστικές σκηνές και ατάκες, τις εικόνες και τα πρόσωπα των δημοφιλέστερων επιχειρηματιών της μεγάλης οθόνης. Από τον κουτοπόνηρο μπακαλόγατο Ζήκο του Κώστα Χατζηχρήστου μέχρι τον παντοδύναμο εφοπλιστή Φωκά του Λάμπρου Κωνσταντάρα, η ταινία φέρνει στο φως το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Έλληνα, όπως αυτό εναλλάσσεται και εξελίσσεται στα πρόσωπα αγαπημένων ηθοποιών του ελληνικού κινηματογράφου, που αντικατοπτρίζουν τον κόσμο των επιχειρήσεων και των επαγγελμάτων. Η παραγωγή είναι της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος (www.peebe.gr).
Το δεύτερο ντοκιμαντέρ βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Αγγελικής Μυλωνάκη με τίτλο «Από τις αυλές στα σαλόνια: Εικόνες του αστικού χώρου στον ελληνικό δημοφιλή κινηματογράφο (1950-1970)» (Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2012). Με όχημα την εικόνα και με αφετηρία δώδεκα από τις πιο δημοφιλείς και αντιπροσωπευτικές για το θέμα ελληνικές ταινίες του ‘50 και του ‘60, οι σκηνοθέτες Παναγιώτης Κουντουράς και Διονυσία Αρβανίτου περιγράφουν τη στενή σχέση ανάμεσα στην κινηματογραφημένη και την ιστορική πραγματικότητα. Παρακολουθούν τη σταδιακή μετατόπιση του κινηματογραφικού φακού από την παλιά Αθήνα στο μοντέρνο διαμέρισμα, «από τις αυλές στα σαλόνια»: Από τις γειτονιές και τις αλάνες του αθηναϊκού κέντρου στην αφιλόξενη Αθήνα της εσωτερικής μετανάστευσης, στην άναρχη πόλη της αντιπαροχής και της ανοικοδόμησης, στο μοντέρνο, αλλά ασφυκτικό διαμέρισμα της μεταπολεμικής πολυκατοικίας. Στην ταινία μιλούν η καθηγήτρια στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. Βάνα Τεντοκάλη, οι κριτικοί κινηματογράφου Αλέξης Δερμεντζόγλου, Νότης Φόρσος και Γιάννης Γκροσδάνης και η ιστορικός κινηματογράφου Αγγελική Μυλωνάκη. Αφηγητής είναι ο Ηλίας Πανάς. Η παραγωγή είναι του εκδοτικού οίκου University Studio Press (www.universitystudiopress.gr). Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Κύπρου (Λευκωσία, 2012), ενώ συμμετείχε στην Αγορά του 15ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2013).
Πληροφορίες για τις προβολές: Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2014 (13.15-14.30 & 15.15-16.30) & Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014 (13.15-14.30 & 15.15-16.30 ) αίθουσα: Hellenic Centre Friends Room. Διεύθυνση: 16-18 Paddington St, London W1U 5AS (http://www.helleniccentre.org). Γλώσσα: Ελληνικά με αγγλικούς υποτίτλους. Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Οι σελίδες των βιβλίων και των ντοκιμαντέρ: https://www.facebook.com/pages/Δουλειές-με-φούντες/306344929413563?ref=hl https://www.facebook.com/pages/Από-τις-αυλές-στα-σαλόνια/235580199857905?ref=hl
Δύο συνομιλίες: Από την παρουσίαση της Λίνας Μυλωνάκη στην Ξάνθη και από την έκδοση του δεύτερου βιβλίου της
Την Αγγελική (Λίνα) Μυλωνάκη και το εξόχως ενδιαφέρον βιβλίο της «Δουλειές με φούντες – Η ιστορία της επιχειρηματικότητας μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο (1950-1970)» παρουσίασε η Κινηματογραφική Λέσχη της Φ.Ε.Ξ.
Η κα Μυλωνάκη μίλησε για το σπουδαίο πόνημά της, απαντώντας παράλληλα σε ερωτήσεις του ραδιοφωνικού παραγωγού και συντονιστή της παρουσίασης Γιάννη Στεφανίδη, αλλά και του κοινού. Επίσης, προβλήθηκε ένα απολαυστικό ημίωρο ντοκιμαντέρ (συνοδεύει το βιβλίο σε DVD), όπου κλασικές σκηνές και ατάκες δημιουργούν μια ανεξάντλητη «πινακοθήκη» ηρώων και καταστάσεων. Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό ταξίδι στον χρόνο, με όχημα την «αφρόκρεμα» των ελληνικών ταινιών και αγαπημένους χαρακτήρες και αξέχαστους τύπους επιχειρηματιών του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, από τον κουτοπόνηρο μπακαλόγατο Ζήκο του Κώστα Χατζηχρήστου μέχρι τον παντοδύναμο εφοπλιστή Φωκά του Λάμπρου Κωνσταντάρα. Οι κλασικές σκηνές και ατάκες που έχουν συγκεντρωθεί στο ντοκιμαντέρ -το οποίο αποτελεί την οπτικοποιημένη εκδοχή του βιβλίου- καταγράφουν με μοναδικό τρόπο τις διαδρομές της ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Το βιβλίο ανιχνεύει την ιστορία της ελληνικής επιχειρηματικότητας μέσα από το παλιό ελληνικό σινεμά. Φέρνει στο φως το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Έλληνα, όπως αυτό εναλλάσσεται και εξελίσσεται στα πρόσωπα αγαπημένων ηθοποιών της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου (από τους Λογοθετίδη, Αυλωνίτη και Μακρή μέχρι τους Βουτσά, Χατζηχρήστο και Παπαγιαννόπουλο και από τις Βασιλειάδου, Βουγιουκλάκη και Καρέζη ως τη Βλαχοπούλου). Παράλληλα σχολιάζει τις διαδοχικές μεταμορφώσεις της ελληνικής κοινωνίας, της οικονομικής και πολιτιστικής ζωής και ειδικότερα την εικόνα του επιχειρείν στη μεταπολεμική Ελλάδα. Εργολάβοι, κτηματομεσίτες, ιδιοκτήτες ξενοδοχείων, εργοστασιάρχες, εφοπλιστές, πλανόδιοι έμποροι, πλασιέ και μικρομαγαζάτορες, παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου και ζωντανεύουν αναγνωρίσιμους τύπους και χαρακτήρες επιχειρηματιών, αποκαλύπτοντας τα στερεότυπα, τις εικόνες και τις μεταλλαγές της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα των δεκαετιών ‘50 και ‘60.
Η Αγγελική (Λίνα) Μυλωνάκη είναι διδάκτορας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δίδαξε ιστορία και θεωρία κινηματογράφου στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ και –εκτός του εν λόγω βιβλίου- έχει συγγράψει και το «Από τις αυλές στα σαλόνια: Εικόνες του αστικού χώρου στον ελληνικό κινηματογράφο». Συμμετείχε στην ερευνητική και συγγραφική ομάδα της επετειακής έκδοσης «1960-2009: 50 χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης» καθώς και στο βιβλίο «50 χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Ταινίες που αγαπήσαμε». Δραστηριοποιείται στον χώρο της δημοσιογραφίας από το 1995, εργαζόμενη στον έντυπο και στον περιοδικό τύπο της Θεσσαλονίκης. Σήμερα εργάζεται ως δημοσιογράφος στο Γραφείο Τύπου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και αρθρογραφεί στο πολιτιστικό περιοδικό «Θεσσαλονικέων Πόλις».
«Δείχνει την απότομη και απροετοίμαστη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας»
Συνομιλώντας με την Λίνα Μυλωνάκη για ένα βιβλίο που ο συντονιστής της εκδήλωσης Γιάννης Στεφανίδης είπε ότι «πέρα από την αισθητική αρτιότητά του εξετάζει πάρα πολλούς τομείς της ελληνικής επιχειρηματικότητας», η συγγραφέας δηλώνει: «Η ιδέα ξεκίνησε από την Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος και ιδιαίτερα από τον ιστορικό Βαγγέλη Χεκίμογλου που είχε επιμεληθεί ένα τετράτομο έργο για την επιχειρηματικότητα. Επίσης, ο καθηγητής Γιώργος Αναστασιάδης έκανε ένα αντίστοιχο βιβλίο για την επιχειρηματικότητα στη λογοτεχνία και στη διαφήμιση, οπότε το επόμενο βήμα ήταν να διερευνήσει το θέμα στον κινηματογράφο κάποιος που να ασχολείται μ’ αυτόν. Έχω εξειδίκευση στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, συνεργαζόμουν με την πολιτιστική εταιρεία, μου το πρότειναν και δέχτηκα».
Αποτυπώνοντας την πορεία του επιχειρείν όπως καταγράφεται στο σινεμά, η κα Μυλωνάκη λέει: «Η διάκριση που κάνω στην έρευνα, είναι ότι περνάμε από μια επιχειρηματικότητα της ανάγκης για επιβίωση, σε μια επιχειρηματικότητα για το κυνήγι του εύκολου κέρδους. Να πιάσουμε την καλή και να κάνουμε “δουλειές με φούντες” όπως λέει ο τίτλος μιας ταινίας της εποχής που δανείστηκα και για το βιβλίο. Το βιβλίο δείχνει την απότομη και απροετοίμαστη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, καθώς και την κρίση που πάντα υπήρχε». Και προσθέτει η συνομιλήτριά μας: «Η επιχειρηματικότητα παρακολουθείται στενά από τον ελληνικό κινηματογράφο, από την πρώτη στιγμή της συγκρότησής του. Μάλιστα ασχολείται και σήμερα με την κρίση, ένα θέμα που τον απασχολεί διαχρονικά τόσο παγκόσμια όσο και στην Ελλάδα. Αποτυπώνει τη Wall Street, τα golden boys, την επιχειρηματική ηθική (όπως στην ταινία «Insider»), παρακολουθεί δηλαδή τα τεκταινόμενα. Αλλά και στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο υπάρχουν πάρα πολλές ταινίες που αναφέρονται στην κρίση και στα προβλήματα, καταγράφοντας την περίοδο της φούσκας του χρηματιστηρίου και των επιδοτήσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση που έγιναν ατομικές περιουσίες. Ας θυμηθούμε τα “Βαλκανιζατέρ”, “Μπίζνες στα Βαλκάνια”, “Φούσκα”, μέχρι και την πιο σύγχρονη “Ακαδημία Πλάτωνος”. Η Ελλάδα είναι μια χώρα με μονίμως βαλλόμενη οικονομία και ο κινηματογράφος είναι πάντα ευαίσθητος καταγραφέας αυτής της κατάστασης».
«Από τη συλλογικότητα της γειτονιάς και τις ανοιχτές λαϊκές πλατείες, στα σαλόνια…»
Ο αγαπημένος ελληνικός κινηματογράφος έρχεται και πάλι στο προσκήνιο μέσα από ένα ακόμη ενδιαφέρον βιβλίο της Λίνας Μυλωνάκη, λίγο καιρό μετά την παρουσίαση στην Ξάνθη του πρώτου βιβλίου της με τίτλο «Δουλειές με φούντες – Η ιστορία της επιχειρηματικότητας μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο (1950-1970)».
Η ερευνήτρια και διδάκτωρ του τμήματος Κινηματογράφου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης «ξαναχτυπά» με το βιβλίο «Από τις αυλές στα σαλόνια: Εικόνες του αστικού χώρου στον ελληνικό δημοφιλή κινηματογράφο (1950-1970)», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Universith Studio Press. Το 470 σελίδων βιβλίο παρουσιάστηκε στη διάρκεια του 14ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και έρχεται να αναδείξει μνήμες, εικόνες, αλλά και εξειδικευμένες λεπτομέρειες μέσα από το λαοφιλές ελληνικό σινεμά.
Τα γραφικά στενά της Πλάκας, η προκυμαία της Θεσσαλονίκης, οι λαϊκές γειτονιές του κέντρου της Αθήνας, τα νεοκλασικά αθηναϊκά σπίτια, το λιμάνι του Πειραιά, η Καστέλα, το Μοναστηράκι, οι προσφυγικές συνοικίες, τα εξοχικά προάστια της Κηφισιάς και του Αμαρουσίου… Χώροι με μνήμες και ιστορία, τους οποίους ξαναζωντανεύουν οι παλιές ελληνικές ταινίες, αποτυπώνοντας τη μεταπολεμική πόλη, που μεταμορφώνεται
βιαστικά σε σύγχρονη και απρόσωπη μητρόπολη. Το βιβλίο της Αγγελικής Μυλωνάκη εξετάζει τον αστικό χαρακτήρα του ελληνικού κινηματογράφου την περίοδο της μεγάλης εμπορικής ακμής και της ευρύτατης δημοφιλίας του, αλλά και τη συμβολή του μέσου στη διαμόρφωση και διάδοση συγκεκριμένων εικόνων για την πόλη και την κατοικία στην Ελλάδα του ‘50 και του ‘60. Με όχημα την εικόνα και με αφετηρία δώδεκα από τις πιο δημοφιλείς και αντιπροσωπευτικές για το θέμα ελληνικές ταινίες, το βιβλίο περιγράφει τη στενή σχέση ανάμεσα στην κινηματογραφημένη και στην ιστορική πραγματικότητα. Ο κινηματογραφικός φακός μετατοπίζει σταδιακά το ενδιαφέρον του από την παλιά Αθήνα στο μοντέρνο διαμέρισμα, «από τις αυλές στα σαλόνια»: Από τις γειτονιές και τις αλάνες του αθηναϊκού κέντρου στην αφιλόξενη Αθήνα της εσωτερικής μετανάστευσης, στην άναρχη πόλη της αντιπαροχής και της ανοικοδόμησης, στο μοντέρνο, αλλά ασφυκτικό διαμέρισμα της μεταπολεμικής πολυκατοικίας.
«Μια πολύ κρίσιμη περίοδος για τον ελληνικό κινηματογράφο αλλά και για την ελληνική κοινωνία»
Το νέο βιβλίο της Λίνας Μυλωνάκη είναι μια επικαιροποιημένη εκδοχή της διδακτορικής διατριβής της, για την αστικοποίηση μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο. Λίγο καιρό μετά την σπουδαία παρουσίαση στην Ξάνθη του πρώτου βιβλίου της και του σπουδαίου DVD που το συνοδεύει, συνομιλήσαμε μαζί της με αφορμή την κυκλοφορία του νέου βιβλίου της.
«Είναι ένα θέμα για μια πολύ κρίσιμη περίοδο και για τον ελληνικό κινηματογράφο αλλά και για την ελληνική κοινωνία» λέει και εξηγεί: «Η αστικοποίηση είναι ξαφνική και απροετοίμαστη κι αυτό που στην ουσία κάνουν οι ελληνικές ταινίες είναι να εξοικειώσουν τους θεατές με το αστικό κέντρο. Και αυτό γιατί οι περισσότεροι θεατές του σινεμά εκείνη την εποχή δεν είναι αστικοί πληθυσμοί, αλλά αγροτικοί που λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης συρρέουν κατά χιλιάδες στις πόλεις -κυρίως στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη- αναζητώντας μεροκάματο και μια καλύτερη ζωή. Η ιστορία του πρώην επαρχιώτη που προσπαθεί να εξοικειωθεί με το άγνωστο τοπίο της πόλης και ν’ αλλάξει απότομα τρόπο ζωής, είναι κάτι πολύ συνηθισμένο στην μεταπολεμική Ελλάδα. Όσοι δεν φεύγουν στο εξωτερικό καταφεύγουν στα ελληνικά αστικά κέντρα και αυτό προσπαθεί ο κινηματογράφος να το αποδώσει τόσο στις κωμωδίες όσο και στα μελοδράματα».
Η Λίνα Μυλωνάκη σημειώνει ότι «έχουμε μια μετάβαση “από τις αυλές στα σαλόνια” όπως λέει και ο τίτλος», σχολιάζοντας: «Μια μετάβαση από τους δημόσιους χώρους, τη συλλογικότητα της γειτονιάς και τις ανοιχτές λαϊκές πλατείες, συνοικίες και δρομάκια, στα σαλόνια, δηλαδή στο διαμέρισμα. Διαφορετικός χώρος, διαφορετικός τρόπος ζωής, πιο κλειστός, πιο ατομικός και πιο καταναλωτικός. Παρακολουθώ τη μετάβαση από το δημόσιο βλέμμα του κινηματογράφου της δεκαετίας του ‘50, στο ιδιωτικό της δεκαετίας του ‘60. Μάλιστα, υπάρχουν πολλά κοινά σημεία με τις «δουλειές με φούντες», όπως τα περί την οικοδομή επαγγέλματα που αναπαρίστανται πολύ, αφού όλη η μεταπολεμική πόλη στην Ελλάδα βρίσκεται σε μια απροετοίμαστη αστικοποίηση».
Με έξυπνο τρόπο, κάθε κεφάλαιο του βιβλίου παίρνει τον τίτλο του από κάποια ελληνική ταινία και ανατέμνει τα υπό εξέταση ζητήματα. Ο «μεθύστακας» αποδίδει την ηθογραφία για την πόλη και την εδραίωσή της στον κινηματογράφο. Η «Μαγική πόλις» αναπαριστά την πόλη στα όρια του νεορεαλισμού, η «συνοικία το όνειρο» αποτυπώνει τη σταδιακή εγκατάλειψη της γειτονιάς. «Και φτάνουμε στο σινεμά που παρακολουθεί το ιδιωτικό και στο μικροαστικό όνειρο του θεατή για ένα διαμέρισμα και μια καλύτερη ζωή μέσω αυτού», λέει η Λίνα Μυλωνάκη.
Και τα δύο βιβλία εκδόθηκαν από την Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος, μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1995 από ομάδα επιχειρηματιών της Θεσσαλονίκης, με σκοπό την παρέμβαση και προσφορά στα πολιτιστικά δρώμενα και τη δημόσια ζωή της Βορείου Ελλάδος.
