Σαν σήμερα (19 Ιανουαρίου) του 1947 το επιβατικό ατμόπλοιο «Χειμάρα» εκτελώντας το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη-Πειραιάς, προσκρούει στις βραχονησίδες «Βερδούγια» στον νότιο Ευβοϊκό και βυθίζεται παίρνοντας μαζί του στον υγρό τάφο 383 επιβάτες και πλήρωμα. Ανάμεσά τους και 29 από τους 39 εξόριστους κομμουνιστές που ταξίδευαν σιδηροδέσμιοι, την ώρα που οι ανθρωποφύλακες εγκατέλειπαν πρώτοι το καράβι!
Τα πραγματικά αίτια του ναυαγίου παραμένουν αδιευκρίνιστα. Πληροφορίες της εποχής ανέφεραν ότι το πλοίο ενδεχομένως προσέκρουσε σε νάρκη που είχε αποκολληθεί από τα παρακείμενα ναρκοπέδια. Πολύ αργότερα (το 1999), καταδυτική ομάδα ανακάλυψε το ναυάγιο σε βάθος 35 μέτρων. Από τα στοιχεία που προέκυψαν, η έκρηξη νάρκης θεωρείται η πιθανότερη εκδοχή σήμερα. Το «Χειμάρα», είχε ναυπηγηθεί στη Γερμανία το 1905 και είχε παραχωρηθεί το 1946 -ήδη 41 ετών- στην Ελλάδα, ως μέρος των πολεμικών αποζημιώσεων.
Μεταξύ των επιβατών ήταν και 39 εξόριστοι κομμουνιστές που μεταφέρονταν σιδηροδέσμιοι στους τόπους εξορίας. Οι ανθρωποφύλακες τους έχουν δεμένους στο αμπάρι με χειροπέδες «για να μην αποδράσουν» καταμεσής του πελάγους. 29 από αυτούς βρίσκουν το θάνατο χωρίς να έχουν καμία δυνατότητα αντίδρασης, ενώ δέκα καταφέρνουν να απελευθερωθούν και αγωνίζονται σώζοντας κι άλλους επιβάτες του μοιραίου ταξιδιού. Όταν επιστρέφουν στον Πειραιά, τους επιβιβάζουν σε άλλα καράβια και τους οδηγούν στους τόπους εξορίας.
Στο πλοίο επιβαίνουν περίπου διακόσιοι χωροφύλακες και στρατιώτες, μέρος και της φρουράς των κρατουμένων. Από τις ανακρίσεις προκύπτει ότι οι χωροφύλακες δεν πειθάρχησαν στις διαταγές του πλοιάρχου για την εκκένωση του πλοίου και κατέλαβαν πρώτοι τις ναυαγοσωστικές λέμβους, αφήνοντας αβοήθητους εκατοντάδες ανήμπορους επιβάτες, γυναίκες και παιδιά… Κάποιες μαρτυρίες λένε για την οργισμένη παρέμβαση του πλοιάρχου στους χωροφύλακες προκειμένου να απελευθερώσουν τους κρατούμενους στη διάρκεια του ταξιδιού. Κάποιοι ενδεχομένως απελευθερώθηκαν. Κάποιοι όχι. Έτσι κι αλλιώς πολλές πληροφορίες θάφτηκαν μαζί με αυτούς που θα μπορούσαν να τις παράσχουν. Η βία και η τρομοκρατία της εποχής είναι γνωστές.
Όπως σημειώνει σε αναφορά που υπογράφει ο Απ. Νικολάου στον “Ριζοσπάστη”, ένας από τους επιζήσαντες του ναυαγίου, ο Αλέκος Ξυλάκης, που μεταφερόταν μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους του στην εξορία, θυμάται: «Επιβιβαστήκαμε στη “Χειμάρα” στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης κατά τις επτά το πρωί. Τα προβλήματα άρχισαν μόλις το πλοίο βγήκε από τον Θερμαϊκό. Έπαθε βλάβη και για κάποιο χρονικό διάστημα ήμασταν ακυβέρνητοι. Στη μία τα ξημερώματα της Κυριακής φθάσαμε στη Χαλκίδα και σε λίγο το “Χειμάρα” απέπλευσε. Μετά από λίγες ώρες το πλοίο συγκλονίστηκε από μια τρομερή έκρηξη. Επακολούθησε πανικός. Δεν λειτουργούσε τίποτε. Επικράτησε απόλυτο σκοτάδι. Το «Χειμάρα» ήταν ακυβέρνητο. Όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι είχαμε συγκεντρωθεί στο κατάστρωμα. Ένας σύντροφός μου, ο Αριστείδης, είχε μία λάμπα θυέλλης και την άναψε. Ο Παναγιώτης ο Τάρπογλου έρχεται και μας λέει ότι τα αμπάρια γεμίσανε νερό. Από ένα κιβώτιο παίρνουμε σωσίβια. Βγάζω τα ρούχα μου, το φοράω και ζητάω από τους άλλους συγκρατούμενούς μου να κάνουν το ίδιο.
Το καράβι απότομα γέρνει αριστερά και αρχίζει να βυθίζεται. Ανέβηκα στην κουπαστή και έπεσα στη θάλασσα. Στο μεταξύ πολλές ναυαγοσωστικές βάρκες άρχισαν να αναποδογυρίζουν γιατί ήταν υπερφορτωμένες. Οι στιγμές ήταν εφιαλτικές. Από όλα τα σημεία ακούγονταν σπαρακτικές κραυγές βοήθειας. Κολυμπώ μερικά μέτρα και βλέπω τη λάμπα να τρεμοσβήνει και ακριβώς την ώρα εκείνη το πλοίο να χάνεται. Καθώς κολυμπούσα προς την ακτή ένιωθα κάθε λίγο τα σώματα των πνιγμένων που ανέβαιναν στην επιφάνεια του νερού. Μετά από ώρες έφθασα στην ακτή. Στις δέκα το πρωί πέρασε ένα καΐκι και όπως οι ναυτικοί με είδαν να στέκομαι γυμνός στην ακτή, ήρθαν κοντά μου».
Τους οχτώ πολιτικούς εξόριστους γρήγορα η ασφάλεια τους εντόπισε. Οδηγήθηκαν εκ νέου σε εξορίες και φυλακές. Δύο κατάφεραν να ξεφύγουν. Ο Σ. Κοντοστάθης και ο Αλ. Ξυλάκης, οι οποίοι γρήγορα ήρθαν σε επαφή με το κόμμα στην Αθήνα. Έμειναν ελεύθεροι μέχρι τον Αύγουστο του 1947.
Η αφήγηση του Αλ. Ξυλάκη συνεχίζεται σε αφιέρωμα του «Κόκκινου Φάκελλου»: “Μία μέρα του Αυγούστου πήγαμε επίσκεψη με τον Κοντοστάθη σ’ ένα συγγενικό του σπίτι στον Άγιο Μελέτιο. Εκεί μας έκαναν το τραπέζι. Κάποιος όμως με παρατηρούσε από πάνω ως κάτω. Με τι όρεξη να φας μετά από αυτό. Τους ευχαριστήσαμε και φύγαμε. Στον δρόμο λέω στο σύντροφο μου: «Στάθη, κάτι δε μ’ άρεσε σ’ αυτόν τον άνθρωπο. Φοβάμαι ότι πέσαμε σε χαφιέ». Σύχναζα τότε σ’ ένα φαρμακείο στην οδό Αιόλου 101. Βλέπω σε μια στιγμή τον άνθρωπο που είχαμε συναντήσει στο συγγενικό σπίτι του Κοντοστάθη να περνάει μπροστά από το μαγαζί. Σε δύο λεπτά και πριν προλάβω να αντιδράσω με ακινητοποιεί με το πιστόλι του… Είκοσι μέρες με είχαν στην απομόνωση. Σε δέρνουμε -μου έλεγαν- γιατί δεν πνίγηκες. Ακολούθησαν δώδεκα χρόνια εξορίας και φυλακής“.
Σύμφωνα με στοιχεία που μπόρεσαν να συγκεντρώσουν οι επιζήσαντες του ναυαγίου πολιτικοί εξόριστοι, κατά τη βύθιση της «Χειμάρας» έχασαν τη ζωή τους οι παρακάτω:
- Ζαγουρτζής Ν.
- Δούκας.
- Κάκαβος.
- Μαγαζώης Αρ.
- Αδαμίδης Κ.
- Ισσόπουλος Αρ.
- Ματσαβίδου Ελ.
- Αλβέρτος Κ.
- Τζορμπαζηκωστής Κ.
- Ταξιντάρης Κ.
- Απέργης Γρ.
- Τσαρδάκης Γ.
- Μπατζάκης Ν.
- Ρουμελιώτης Χ.
- Καλλικρατίδης Ι.
- Λυκάρτσης Σ.
- Γερογιάννης Ι.
- Νότογλου Ευαγ.
- Χρυσοχέρη Αθ.
Δεν υπάρχουν τα ονόματα των υπόλοιπων αγνοούμενων πολιτικών εξόριστων, ούτε έγινε γνωστό κάτι για την τύχη τους.
Διασώθηκαν οι:
- Βούτσας Α.
- Πασδατίδης Ν.
- Τάρπογλου Κ.
- Τσακνής Αθ.
- Τόπκας Α.
- Στεφανίδης Ν.
- Κοντοστάθης Σ.
- Στοϊδης Χρ.
- Δεληγιαννίδης Ν.
- Ξυλάκης Αλ.
πηγή: inred
