«Πολύς κόσμος πιστεύει πως οι καλλιτέχνες κρύβονται με ψευδώνυμο από μετριοφροσύνη. Μου φαίνεται πως δε γίνεται μεγαλύτερη πλάνη. Και τι θα πει μετριοφροσύνη; Ποιος είναι ο αληθινός τεχνίτης που στο βάθος της ψυχής του δεν κρύβει ακλόνητη πεποίθηση για τον εαυτό του και δεν έχει ιδέα για το έργο του φωτεινότερη κι από εκείνη που φανερώνουν όσοι τον θαυμάζουν;». Αυτά έγραφε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος (που είχε χρησιμοποιήσει 36 ψευδώνυμα!) στο περιοδικό «Τέχνη» (1898).
Περί ψευδωνύμων λόγος, με συμβολή του αείμνηστου εκδότη, συγγραφέα, τεχνοκριτικού και πρωτοπόρου δάσκαλου για πολλούς, Λεωνίδα Χρηστάκη. Που έγραφε «ποιος θα φανταζόταν ότι ο Νίκος Καζαντζάκης θα συνεργαζόταν με το περιοδικό “Νεολαία” του Μεταξά, πίσω από δύο ψευδώνυμα…». Αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία του Ρένου Αποστολίδη στη χρήση ψευδωνύμων: χρησιμοποίησε περισσότερα από 39 σε μισό αιώνα! Εικοσιένα από τον Δημήτριο Γληνό σε σαράντα ταραγμένα χρόνια (1901-41). Ο Κωστής Παλαμάς, με τα δεδομένα αισθήματα προς το γυναικείο φύλο και τις μαθήτριες, χρησιμοποίησε δεκαοκτώ. Εννιά του Ιωάννη Κονδυλάκη, πέντε του Γιώργου Ιωάννου, οκτώ του Μανόλη Αναγνωστάκη, τρία της Ρούλας Κακλαμανάκη, όσα και του Νέστορα Μάτσα.
Κ. Μύρης ήταν στη δικτατορία ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, Ειρήνη Πεζοπόρου η σύντροφος του Βασίλη Ρώτα, γνωστή από την υπόθεση Οτσαλάν Βούλα Δαμιανάκου, Nemo: Αντώνης Σαμαράκης, Σκουφαίος ή Κούτβης: Νίκος Ζαχαριάδης, Αμερικάνος ή Τηλεβόας: Φρέντυ Γερμανός, Νικόδημος και Νοστράδαμος: Νίκος Δήμου, Νίκος Καββαθίας: Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ιδανικό Όραμα: Γιάννης Ρίτσος, Κωστής Μάγιας: Μίκης Θεοδωράκης, Διαβατάρικο Πουλί: Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Άλμπατρος: Τίτος Πατρίκιος, Αργυρώ Καλλιγά: Δανάη Στρατηγοπούλου-Χαλκιαδάκη, Μ. Κουλουριώτης: Νίκος Μπελογιάννης, Michel: Μιχάλης Κατσαρός, Φωτεινός Αηγιάννης: Νάνος Βαλαωρίτης, Θεατρικός: Δημήτρης Μαρωνίτης, Νέστωρας: Ευάγγελος Παπανούτσος, Δ. Φρ.: Μανόλης Τριανταφυλλίδης, Φλοξ η Ασμοδαία: Άγγελος Βλάχος, Χρυσομάλλω: Εμμανουήλ Ροΐδης, Κ. Ευκάλυπτος: Κωστούλα Μητροπούλου, Ανθρωπόιδας Πίθηκος: Ίων Δραγούμης.
Ποιοι κρύβονται πίσω από γνωστά ψευδώνυμα; Ντίνος Χριστιανόπουλος ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης, Κώστας Λαχάς ο Κωνσταντίνος Λαχανίδης και Άννα Τενέζη η Ξανθιώτισσα Αναστασία Τσενετζή. Ο στρατιωτικός, γυναικάς και γλεντζές Ρώμος Φιλύρας ήταν ο Ιωάννης Οικονομόπουλος, Στρατής Τσίρκας: Γιάννης Χατζηανδρέας, Οδυσσέας Ελύτης: Οδυσσέας Αλεπουδέλης, Γιώργος Σεφέρης: Γεώργιος Σεφεριάδης, Ιόλας: Αριστείδης Κουτσούδης, Ηλίας Βενέζης: Ηλίας Μέλλος, Μ. Καραγάτσης: Μιχάλης Ροδόπουλος, Στράτης Μυριβήλης: Ευστράτιος Σταματόπουλος, Ζωή Καρέλλη: Ζωή Αργυριάδου, Πωλ Νορ: Νίκος Νικολαΐδης, Έκτωρ Κακναβάτος: Γεώργιος Κοντογιάννης, Τζόρτζιο ντε Κίρικο: Γιώργος Κιρίκος, Μελισσάνθη: Ήβη Σκανδαλάκη, Τάσσος: Αναστάσιος Αλεβίζος, Ζαν Μωρεάς: Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, Πέτρος Χάρης: Ιωάννης Μαρμαριάδης, Αργύρης Εφταλιώτης: Κλεάνθης Μιχαηλίδης, Άλκης Θρύλος: Ελένη Νεγρεπόντη και Κώστας Ουράνης ο σύζυγός της Κωνσταντίνος Νιάρχος.
Ίσως κουραστική η ανάγνωση τόσων ονομάτων, αλλά ενδιαφέρουσα, χρήσιμη και ιστορική…
