Ο Ιούνιος είναι ο πρώτος από τους τρεις καλοκαιρινούς μήνες και ήταν αφιερωμένος από τους Ρωμαίους στη θεά Γιούνο (Ήρα), που τη γιόρταζαν την πρώτη μέρα του.
Στις 10 Ιουνίου γιορταζόταν η θεά Εστία γιατί τότε θεριζόταν στην Ευρώπη το στάρι και στα ιερά της Εστίας ψηνόταν το πρώτο ψωμί. Κατά μια άποψη ο Ιούνης οφείλει το όνομά του στη Γιούνο και κατά μια άλλη στον πρώτο ύπατο της Ρώμης, τον Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο. Ήταν ο τέταρτος μήνας του δεκάμηνου ρωμαϊκού ημερολογίου, όμως στο αναμορφωμένο ημερολόγιο κατέλαβε τη θέση που έχει ως σήμερα. Ο λαός τού έδωσε πολλά ονόματα, με κυριότερο το όνομα Θεριστής. Στην Άνδρο τον λένε Ρινιαστή, στα Γρεβενά Κερασάρη, αλλού Αγιαννίτη. Αντιστοιχεί με το τέλος του αρχαιοελληνικού μήνα Θαργηλιώνα και τις αρχές του Σκιροφωριώνα και στις 22 του μήνα έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο και τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου. Είναι μήνας θερισμού και πολλών άλλων γεωργικών εργασιών, μήνας των δημητριακών, των κερασιών, μήνας με τα χνουδωτά βερίκοκα και ροδάκινα, μήνας που γονιμοποιεί τα σύκα.
«Τον μήνα που δεν έχει ρο, να βάζεις στο κρασί νερό» έλεγαν σοφά οι αρχαίοι Έλληνες (Μάιος, Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος: οι ζεστοί μήνες του καλοκαιριού που το κρασί πρέπει να πίνεται νερωμένο ή να αποφεύγεται), ενώ η διατροφή πρέπει να γίνεται ελαφρότερη. Οι αρχαίοι Έλληνες τέτοιον καιρό έτρωγαν κυρίως φαγητά χωρίς κρέας, αρωματισμένα όχι με μπαχαρικά αλλά με βότανα. Μελιτζάνες, φασολάκια, πιπεριές, ντομάτες και παντζάρια κατείχαν τις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων, ενώ τη θέση του κρέατος έπαιρναν τα ψάρια. Από τον Ιούνιο και μετά, ένα κομμάτι τυρί και καρπούζι ή πεπόνι ή ένα τσαμπί σταφύλια, ήταν και παραμένει μια καλή παρηγοριά της πείνας όταν έξω «σκάει ο τζίτζικας». Το ίδιο και η ντομάτα με τυρί κι ελιές, που μαζί με παξιμάδια συνθέτουν τις κυρίαρχες καλοκαιρινές γεύσεις και αποτελούν απάρτια των μυστικών της μεσογειακής μακροζωίας.
Το γενέθλιο του Ιωάννη συμπίπτει με τις θερινές τροπές του ηλίου. Την ημέρα αυτή τ’ Αϊ-Γιαννιού του Λιοτροπιού (Κύθνος), Λιτροπίου (Κύμη) ή Αλιτροπιού (Λέσβος), τραγουδούν «Ο ήλιος τρέμει, γυρίζει σαν τροχός, είναι θαμπερός». Πολλοί -ακολουθώντας το πανάρχαιο έθιμο- ανάβουν φωτιές στους δρόμους και πηδάνε πάνω απ’ αυτές λέγοντας «αφήνω το κακό, πάω στο καλύτερο». Οι αρχαίοι, γύρω από τις καθαρτήριες πυρές που άναβαν στο Άστυ την μέρα των τροπών του Ηλίου, έλεγαν «έφυγον κακόν, εύρον άμεινον». Οι Αθηναίοι, εκτός από τις πυρές, στις 12 Σκιροφοριώνος γιόρταζαν το θερινό ηλιοτρόπιο. Τότε ο ιερεύς του Ηλίου με την ιέρεια της Αθηνάς και του Ποσειδώνα πήγαιναν στην Αγορά, κρατώντας πολύχρωμες ομπρέλες (σκίρα) κι από κει τα Σκιροφόρια. Ο ιερέας του Ήλιου (απόγονος του Ερεχθέως) φορούσε μίτρα απαστράπτουσα, κρατούσε Ηλιοτρόπιο και χρυσή ακτινωτή μάσκα υποδυόμενος τον θεό Ήλιο. Κλείνοντας, ας θυμηθούμε τον Ησίοδο: «Καιρός του θερισμού, πού δεν πρέπει να κοιμάσαι το πρωί. Η αυγή θα σε βοηθήσει να θερίσεις το ένα τρίτο από τη δουλειά της ημέρας, να κουβαλήσεις νωρίς τον καρπό στο σπίτι σου, εξασφαλίζοντας τον βίο σου» (“Έργα και Ημέραι”, στίχοι 575-78).
Καλό μήνα, καλό καλοκαίρι.
Επετειολόγιο
Ιούνιος, ο μήνας που γέννησε τους Αλάνις Μόρισετ, Μέριλιν Μονρόε, Κώστα Θωμαΐδη, μαρκήσιο ντε Σαντ, Κωνσταντίνο Β’ Γκλύξμπουργκ, Αλέν Ρενέ, Άλεν Γκίνσμπεργκ, Σωκράτη, Αντζελίνα Τζολί, Κάρολο Παπούλια, Ιγκορ Στραβίνσκι, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Πάντσο Βίλα, Κένι Τζι, Ντιέγκο Βελάσκεθ, Πιέρ Κορνέιγ, Αλεξάντερ Πούσκιν, Τόμας Μαν, Αράμ Χατσατουριάν, Δημήτρη Παπαδημητρίου, Ανδρέα Μικρούτσικο, Δαλάι Λάμα, Πολ Γκογκέν, Ντιν Μάρτιν, Τζέιμς Άϊβορι, Πρινς, Ρόμπερτ Σούμαν, Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Νάνσι Σινάτρα, Μπόνι Τάιλερ, Μάριο Τόκα, Μωάμεθ, Τζούντι Γκάρλαντ, Ρόμπερτ Μάξγουελ, Παντελή Θαλασσινό, Ρίχαρντ Στράους, Μιχάλη Κακογιάννη, Τζιν Ουάιλντερ, Άννα Φρανκ, Τσικ Κορία, Φερνάντο Πεσόα, Τομάζο Αλμπινόνι, Μπόϊ Τζορτζ, Ερνέστο Γκεβάρα, Μιχάλη Γενίτσαρη, Ντέμη Ρούσσο, Γιώργο Παπανδρέου, Βοκκάκιο, Σταν Λόρελ, Μπράιαν Ίνο, Πολ Μακ Κάρτνεϊ, Ζαν Ζακ Ρουσό, Γιώργο Μαρίνο, Ιζαμπέλα Ροσελίνι, Ευάγγελο Ζάππα, Ευγένιο Βούλγαρη, Καθλίν Τέρνερ, Έρολ Φλιν, Λάιονελ Ρίτσι, Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Νικόλ Κίντμαν, Μπάμπη Μπακάλη, Σίντι Λόπερ, Μανού Τσάο, Ζαν Πολ Σαρτρ, Φρανσουάζ Σαγκάν, Μάρω Κοντού, Μπίλι Γουάιλντερ, Μέριλ Στριπ, Μπεναζίρ Μπούτο, Έριχ Μαρία Ρέμαρκ, Τζιάκομο Πουτσίνι, Τζον Ντίλινγκερ, Κωνσταντίνο Σημίτη, Ζαν Ανούιγ, Γιάννη Μηλιώκα, Βασίλη Καζούλη, Νόρα Βαλσάμη, Τζορτζ Όργουελ, Αντόνιο Γκαουντί, Τζορτζ Μάικλ, Περλ Μπακ, Κρις Άιζακ, Έμμα Γκόλντμαν, Βασίλη Παπαγεωργόπουλο, Έλεν Κέλερ, Κριστόφ Κισλόφσκι, Ιζαμπέλ Ατζανί, Απόστολο Γκλέτσο, Γιάννη Πουλόπουλο, Λουίτζι Πιραντέλο, Πολ Πίτερ Ρούμπενς, Μελ Μπρουκς, Χαράλαμπο Γαργανουράκη, Τζιάκομο Λεοπάρντι, Αντουάν ντε Σεν Εξιπερί, Σούζαν Χέιγουαρντ, Λίνα Νικολακοπούλου.
Ο Ιούνης πήρε μακριά τους Έλεν Κέλερ, Βασίλη Ρώτα, Χριστάκη, Κάκια Αναλυτή, Σωκράτη Καραντινό, Τζουζέπε Γκαριμπάλντι, Ζορζ Μπιζέ, Δημήτρη Καλαποθάκη, Φραντς Κάφκα, Ρομπέρτο Ροσελίνι, Ναζίμ Χικμέτ, Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, Τζιοβάνι Καζανόβα, Εύα Πάλμερ-Σικελιανού, Ντίνο Ηλιόπουλο, Οδυσσέα Ανδρούτσο, Σωτήρη Μουστάκα, Ζορζ Φεϊντό, Ρόμπερτ Κένεντι, Χρήστο Λεττονό, Απόστολο Χατζηχρήστο, Σταν Γκετζ, Καρλ Γιουνγκ, Τζιν Χάρλοου, Χένρι Μίλερ, Μαλβίνα Κάραλη, καπετάν Άγρα, Γεωργία Σάνδη, Μωάμεθ, Τσαρλς Ντίκενς, Νέρωνα, Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, Ρέι Τσαρλς, Μέτερνιχ, Ανδρέα Μιαούλη, Ξενοφώντα Ζολώτα, Τζον Γουέιν, Ρήγα Φεραίο, Γκρέγκορι Πεκ, μέγα Αλέξανδρο, Μιχαήλ Μπακούνιν, Μπένι Γκούντμαν, Τζεραλντίν Πέιτζ, Τζιάκομο Λεοπάρντι, Νικηφόρο Λύτρα, Μαξ Βέμπερ, Μαξίμ Γκόρκι, Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Χένρι Μαντσίνι, Ρόρι Γκάλαχερ, Έλα Φιτζέραλντ, Μάνο Χατζιδάκι, Άρη Βελουχιώτη, Νίκολας Ρέι, Άγγελο Σικελιανό, Φωκίωνα Δημητριάδη, Νικολό Μακιαβέλι, Τζον Λι Χούκερ, Αλεξάντερ Μπέργκμαν, Φρεντ Αστέρ, Ανδρέα Παπανδρέου, Ανδρέα Λασκαράτο, Γιώργο Κατσαρό, Θεμιστοκλή Σοφούλη, Λουκρητία Βοργία, Ζαν Ιβ Κουστό, Γκέοργκ Φίλιπ Τέλεμαν, Μισέλ Φουκό, Όθωνα, Ιουλιανό, Γεώργιο Παπαδόπουλο, Τζακ Λέμον, Λάμπρο Κωνσταντάρα, Βασίλη Σούκα, Τιμ Μπάκλεϊ, Αιμίλιο Βεάκη, Κάθριν Χέμπορν, Τζέιν Μάνσφιλντ, Λάνα Τάρνερ, Βιτόριο Γκάσμαν.
Τον Ιούνιο –μεταξύ πολλών άλλων- μεταδίδεται πρώτη φορά στα ερτζιανά στερεοφωνικός ήχος (1961), βγαίνει στον αέρα το C.N.N. (1980), καταστέλλεται βίαια η κινεζική φοιτητική εξέγερση της πλατείας Τιεν αν Μεν (1989), ο Βασίλης Παπαγεωργόπουλος γίνεται ο τέταρτος άνθρωπος στον κόσμο που αγγίζει το φράγμα των δέκα δευτερολέπτων στον δρόμο των 100 μέτρων (1972), γίνεται ο πόλεμος των έξι ημερών (1967), ο Τζορτζ Όργουελ εκδίδει το «1984» (1949), παντρεύονται οι Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και Μαρίκα Γιαννούκου (1953), ιδρύεται το Πάντειο πανεπιστήμιο (1931), καθιερώνονται οι αγροτικές συντάξεις στην Ελλάδα (1962), σκοτώνονται 22 άνθρωποι από χαλαζόπτωση στη Σιάτιστα (1930), ο Ερρίκος Σλίμαν ανακαλύπτει την Τροία σε ανασκαφές (1873), ιδρύονται το Α.Π.Θ. (1925), η C.I.A. (1944) και η Αγροτική Τράπεζα (1929).
