Η Τουρκία ιδρύθηκε ως κοσμικό δημοκρατικό κράτος το 1923. Σήμερα, σχεδόν ένα αιώνα μετά, υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι το κράτος γίνεται όλο και πιο συντηρητικό και θρησκευτικό, περιθωριοποιώντας και απειλώντας όχι μόνο τους άθεους αλλά και τις θρησκευτικές μειονότητες.
«Το να είσαι άθεος είναι ακόμα θέμα ταμπού στην Τουρκία» λέει ο Σινέμ Κορoγλού, μέλος του Συλλόγου Αθεϊσμού, της πρώτης επίσημης οργάνωσης για τους άθεους στη χώρα. «Με τη σημερινή κυβέρνηση είναι και πιο δύσκολο», προσθέτει.
Ο Σύλλογος Αθεϊσμού που συστάθηκε στις αρχές του 2014 στην Κωνσταντινούπολη, έχει ως στόχο να δώσει φωνή και να στηρίξει τους άθεους στην Τουρκία, μια χώρα που δεν είναι γνωστή για την αγάπη στους «άπιστους».
Οι πολιτικοί του θρησκευτικού συντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (Α.Κ.Ρ.) έχουν επανειλημμένως εκφραστεί εχθρικά για τους άθεους. Πέρυσι, ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος, ο Μαχμούντ Mασίτ, επιτέθηκε στους άθεους μέσω του Twitter, χαρακτηρίζοντάς τους «ασπόνδυλους ψυχοπαθείς που προσποιούνται ότι είναι άθεοι και θα πρέπει να αφανιστούν». Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Ερντογάν έχει επίσης προσβάλει διαδηλωτές, αποκαλώντας τους «άθεους και τρομοκράτες».
«Είναι πραγματικά εξευτελιστικό» είπε ο Κορoγλού μιλώντας στο Inter Press Service από το μικρό γραφείο του συλλόγου στην κοσμοπολίτικη συνοικία Kadikoy της Κωνσταντινούπολης, γνωστή ως προπύργιο του κοσμικού κράτους. Αλλά, προσθέτει ότι τα σχόλια των πολιτικών αντικατοπτρίζουν τις κυρίαρχες απόψεις της τουρκικής κοινωνίας. «Αυτή είναι η νοοτροπία της πλειοψηφίας των Τούρκων, γεγονός που πρέπει εμείς να το αλλάξουμε».
Σύμφωνα με μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Bahçeşehir της Κωνσταντινούπολης το 2011, το 64% των ερωτηθέντων δεν θα ήθελε να έχει γείτονα έναν άθεο, 67% δεν θα ήθελε ένα ανύπαντρο ζευγάρι και το 72% δεν θα ήθελε κάποιον που πίνει αλκοόλ. Ο Μουσταφά Ακιόλ, Τούρκος συγγραφέας και υπέρμαχος μιας ανεκτικής μορφής του ισλάμ, υποστηρίζει ότι οι άθεοι θεωρούνται ως ο απόλυτος «άλλος» στην Τουρκία, προσθέτοντας ότι «στη συνείδηση του κοινού, κυρίως μεταξύ των συντηρητικών, οι άθεοι θεωρούνται ανήθικοι και βρόμικοι και τους καταλογίζονται όλα τα αρνητικά πράγματα που θα μπορούσατε να φανταστείτε».
Τέτοιο μίσος μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή διένεξη. Ο Μπαρμπαρός Σανσάλ, διακεκριμένος σχεδιαστής μόδας και ακτιβιστής, είναι επίσης ένας πολύ γνωστός άθεος ο οποίος δηλώνει ότι λαμβάνει πολλά απειλητικά μηνύματα ότι θα τον σκοτώσουν και θα τον βασανίσουν, ζητώντας του να εγκαταλείψει τη χώρα. Απειλητικά τηλεφωνήματα έχει λάβει και ο Σύλλογος Αθεϊσμού αλλά όπως ανέφερε στο I.P.S. ο εκ των ιδρυτών και προσωρινός πρόεδρος του συλλόγου Τόλγκα Ιντσί, δεν τα παίρνουν στα σοβαρά.
Μια από τις αιτίες που πυροδοτούν τέτοιες εχθρικές αντιδράσεις, σύμφωνα με τον Ακιόλ, είναι ο τρόπος που τα συντηρητικά θρησκευτικά μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν τους μη-μουσουλμάνους, ειδικά τους άθεους. Η κυρίαρχη προπαγάνδα τους δαιμονοποιεί και τους αντιμετωπίζει ως ανήθικους και άνευ αξίας. Ο Ιντσί τονίζει ότι ο σύλλογος έχει ήδη δεχθεί επιθέσεις από τον τύπο και ειδικά από τις θρησκευτικές εφημερίδες “Haber Vaktim” και “Milli Gazete”. «Είπαν ότι θα προσπαθήσουμε να διαδώσουμε τον αθεϊσμό και ότι θα ξεκινήσουμε έναν πόλεμο κατά της θρησκείας», προσθέτει γελώντας.
Από την πλευρά του ο Κορογλού επιμένει ότι ο σύλλογος δεν προσπαθεί να ξεκινήσει κανένα πόλεμο ή να μεταπείσει οποιονδήποτε. Θέλει απλώς να προσφέρει την ενημέρωση για τον αθεϊσμό και να υποστηρίξει τους άθεους της Τουρκίας. Επιπλέον, ανέφερε ότι «δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε κανενός τη θρησκεία. Είμαστε ένας σύλλογος που προσπαθεί να υπερασπιστεί τους άθεους και θέλουμε να διαδώσουμε ότι είμαστε άνθρωποι, όπως όλοι». Ωστόσο, Ιντσί επιμένει: «Θέλουμε την εκκοσμίκευση μας πίσω», τονίζοντας ότι το κράτος γίνεται όλο και πιο συντηρητικό και θρησκευτικό, περιθωριοποιώντας και απειλώντας όχι μόνο τους άθεους αλλά και τις θρησκευτικές μειονότητες.
Από τους 74 εκατομμύρια κατοίκους της Τουρκίας, το 99,8% είναι μουσουλμάνοι, με το 80-85% από αυτούς σουνίτες. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης 10 με 15.000.000 Αλεβίτες (μια αίρεση του σιιτικού ισλάμ που είναι γνωστή για τα πιο χαλαρά θρησκευτικά έθιμα) και μικρότερα ποσοστά χριστιανών, εβραίων και άθεων. Παράλληλα, μια δημοσκόπηση του 2005 έδειξε ότι το 95% των Τούρκων ερωτηθέντων πιστεύει στον Θεό, ενώ μια άλλη το 2006 ανέφερε ότι το 69 % δήλωσε ότι η θρησκεία είναι «πολύ σημαντική» για αυτούς.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Τουρκίας περιλαμβάνει τα θρησκευτικά ως υποχρεωτικό μάθημα και επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στο σουνίτικο ισλάμ. Όλοι οι πολίτες πρέπει να δηλώσουν τη θρησκεία τους στην ταυτότητά τους, χωρίς να υπάρχει επιλογή να δηλωθούν ως άθεοι. Υπάρχουν, επίσης, κρατικές υπηρεσίες ταφής που παρέχονται μόνο για τις ισλαμικές κηδείες, ενώ απαγορεύουν ρητά τη καύση των νεκρών. Η κολοσσιαία κυβερνητική υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για τις θρησκευτικές υποθέσεις η Diyanet– προωθεί μόνο το σουνίτικο ισλάμ. Δεδομένου ότι το Α.Κ.Ρ. ανέλαβε την εξουσία το 2002, ο προϋπολογισμός του υπερπενταπλασιάστηκε και ο αριθμός των εργαζομένων αυξήθηκε από 74.000 σε πάνω από 141.000.
Εν τω μεταξύ η κυβέρνηση έχει θεσπίσει νόμους που πολλοί επικριτές της τους χαρακτηρίζουν ως θρησκευτικά φανατισμένους. Μάλιστα, πέρυσι, ψηφίστηκε ένα νομοσχέδιο το οποίο περιορίζει τις πωλήσεις αλκοόλ, ένας νόμος που σύμφωνα με τον Ερντογάν «μένει πιστός στις θρησκευτικές εντολές». Επίσης, ο ισχύων νόμος 216 καθιστά παράνομη την προσβολή των θρησκευτικών αξιών και έχει χρησιμοποιηθεί για τη δίωξη πολλών ατόμων υψηλού προφίλ, όπως του παγκοσμίου φήμης κλασικού μουσικού Φαζέλ Σάι και της γλωσσολόγου και συγγραφέα Σεβάν Νισανιάν. Και οι δύο διώχθηκαν για σχόλια στο internet που θεωρήθηκαν προσβλητικά προς το Ισλάμ. «Νομίζω ότι ο νόμος είναι πολύ αμφίβολος. Είναι σαν μια λαστιχένια ζώνη. Μπορούν να τεντώσουν με όποιον τρόπο θέλουν. Ίσως λέγοντας ότι είμαι άθεος θεωρούν ότι υποβιβάζω τις δικές τους θρησκευτικές αξίες», σχολιάζει ο Ιντσί.
Από την άλλη, ο Ακιόλ, που είναι ο ίδιος ένας αφοσιωμένος μουσουλμάνος, τονίζει ότι το ισλάμ έχει ιστορικά δείξει την αποδοχή του προς τους μη-μουσουλμάνους, επικαλούμενος την ανοχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας προς τις θρησκευτικές μειονότητες. Σημειώνει, μάλιστα, ότι υπάρχουν ακόμα πολλοί νεαροί μουσουλμάνοι διανοούμενοι που δεν δαιμονοποιούν τους άθεους και είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε ένα πολιτισμένο διάλογο και υποστηρίζει ότι ο Σύλλογος Αθεϊσμού πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προώθηση αυτού του διαλόγου.
Τέλος, ο Σύλλογος Αθεϊσμού σχεδιάζει να παρέχει δωρεάν νομική υποστήριξη σε όσους κατηγορούνται για βλασφημία, ενώ παράλληλα σκοπεύει να διοργανώσει σεμινάρια και να διεξάγει έρευνες σχετικά με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις στην Τουρκία. Ζητούν, επίσης, να γίνει το μάθημα των θρησκευτικών προαιρετικό στο σχολείο και οι κρατικές υπηρεσίες να παρέχουν δωρεάν κηδεία και στους μη μουσουλμάνους.
πηγή: constantinoupoli
